Tòa án nhân dân tỉnh bắc kạn

  I. ĐẶT VẤN ĐỀ

Những điều đảng viên không được làm là nội dung quan trọng trong công tác xây dựng, chỉnh đốn đảng, đã được Bộ Chính trị (khóa VIII) ban hành đầu tiên từ năm 1999 tại Quy định số 55-QĐ/TW với ý nghĩa là chế tài rèn luyện, xử lý kỷ luật đảng viên. Qua thời gian thực hiện, để tăng cường kỷ cương, kỷ luật của Đảng, giữ gìn phẩm chất chính trị, đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên, nâng cao sức chiến đấu và năng lực lãnh đạo của tổ chức đảng, Bộ Chính trị liên tiếp sửa đổi, bổ sung và thay thế Quy định số 55 bằng Quy định số 19-QĐ/TW ngày 07/12/2007 của Bộ Chính trị (khóa IX), Quy định số 115-QĐ/TW Bộ Chính trị (khóa X). Sau Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI, Ban Chấp hành Trung ương đã ban hành Quy định số 47-QĐ/TW, ngày 01/11/2011 và có nhiều bổ sung, sửa đổi về nội dung và hình thức thể hiện, thêm nhiều hành vi hơn.

Tuy nhiên, sau hơn 10 năm thực hiện, việc vi phạm các quy định của Đảng của đảng viên vẫn xảy ra thường xuyên và có giấu hiệu gia tăng về số lượng, mức độ nghiêm trọng của hành vi. Trong đó, nhiều cán bộ lãnh đạo giữ chức vụ cao trong Đảng đã liên tiếp có những hành vi vi phạm nghiêm trọng quy định của Điều lệ Đảng. Từ đó cho thấy, Quy định số 47 đã bộc lộ một số nội dung còn hạn chế, chưa bao quát đầy đủ các nội dung đảng viên không được làm, chưa theo kịp với thực tiễn phát triển của đời sống xã hội. Vì vậy, ngày 25/10/2021, đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng thay mặt Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII ký ban hành Quy định số 37-QĐ/TW về những điều đảng viên không được làm (sau đây gọi tắt là Quy định số 37), thay thế Quy định số 47, trở thành văn bản có tính pháp lý cao nhất, có ý nghĩa nhấn mạnh vị trí, tầm quan trọng của việc rèn luyện phẩm chất, đạo đức, lối sống của đảng viên; là căn cứ quan trọng, hiệu quả để kiểm tra, giám sát, phát hiện, xử lý đảng viên vi phạm hoặc có dấu hiệu vi phạm.

Trước yêu cầu cấp bách của công tác nâng cao năng lực, sức chiến đấu, ngăn chặn đẩy lùi suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống của cán bộ, đảng viên, tăng cường xây dựng chỉnh đốn đảng trong sạch, vững mạnh; trước đòi hỏi của việc nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ tư pháp trong tình hình mới, việc nghiên cứu, tìm hiểu, nâng cao nhận thức và thực tiễn về các quy định của Đảng, đặc biệt là Quy định số 37-QĐ/TW về những điều đảng viên không được làm của đảng viên, cán bộ nói chung; cán bộ, đảng viên Tòa án nhân dân (TAND) nói riêng là rất cần thiết.

II. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CỦA QUY ĐỊNH SỐ 37-QĐ/TW

1. Những điểm mới của Quy định số 37-QĐ/TW

So với Quy định số 47, Quy định số 37 có những điểm mới sau đây: 

    Thứ nhất, thêm 02 điều mới. Các điều mới đó là, Điều 3 quy định đảng viên không được: “Phản bác, phủ nhận, xuyên tạc chủ nghĩa MácLênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; không thực hiện trách nhiệm nêu gương; chủ nghĩa cá nhân, cơ hội, vụ lợi; “tư duy nhiệm kỳ”, đoàn kết xuôi chiều, dân chủ hình thức, thấy đúng không bảo vệ, thấy sai không đấu tranh; độc đoán, chuyên quyền, quan liêu, xa rời quần chúng”.  Đây là sự bổ sung rất quan trọng trong bối cảnh hiện nay, khi các thế lực thù địch chưa bao giờ từ bỏ âm mưu để phủ nhận chủ nghĩa Mác-Lênin, phủ nhận tư tưởng Hồ Chí Minh, phủ nhận đường lối của Đảng đã được Đại hội XIII vừa qua tiếp tục nhấn mạnh. Đồng thời, nội dung Điều này cũng quy định về lập trường, tư tưởng chính trị; cụ thể hóa Quy định số 08-QĐ/TW, ngày 25/10/2018 của Ban Chấp hành Trung ương (khóa XII) về trách nhiệm nêu gương; quy định bao quát một số hành vi cụ thể, quan trọng, là yêu cầu bắt buộc đối với cán bộ, đảng viên trong giai đoạn hiện nay được nêu trong Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII) về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng.

    Bổ sung Điều mới tiếp theo là Điều 13, đảng viên không được: “Can thiệp, tác động vào hoạt động kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm toán, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án, xét đặc xá, giải quyết khiếu nại, tố cáo để bao che, tiếp tay cho các hành vi vi phạm quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Tác động, ép buộc, mua chuộc tổ chức, cá nhân để giảm trách nhiệm, hình phạt cho người khác”. Việc bổ sung những nội dung này trong bối cảnh Đảng, Nhà nước ta đang quyết liệt đẩy mạnh cuộc đấu tranh PCTN, tiêu cực. Quy định những nội dung trên để phòng, chống và ngăn chặn kịp thời hành vi can thiệp, tác động vào hoạt động của các cơ quan kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, điều tra, kiểm sát, tòa án, thi hành án đối với các vụ việc, vụ án và ngăn ngừa các hành vi xâm hại đến hoạt động tư pháp. Có ý nghĩa quan trọng đối với công tác Tòa án hiện nay.

    Thứ hai, Quy định số 37 bổ sung nội dung vào một số điều của Quy định số 47. Chẳng hạn như bổ sung vào Điều 9, đảng viên không được: “Sử dụng văn bằng, chứng chỉ, chứng nhận giả, không hợp pháp; nhập quốc tịch, chuyển tiền, tài sản ra nước ngoài, mở tài khoản và mua bán tài sản ở nước ngoài trái quy định”. Bổ sung vào Điều 11 nội dung cấm đảng viên: “Lợi dụng chủ trương khuyến khích và bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo vì lợi ích chung để thực hiện hoặc bao che hành vi vụ lợi, tham nhũng, tiêu cực, vi phạm quy định của Đảng và pháp luật của Nhà nước”. Việc bổ sung này là rất cần thiết, vừa nhằm triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, xây dựng đội ngũ cán bộ “dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới sáng tạo, dám đương đầu với khó khăn thử thách, quyết liệt trong hành động vì lợi ích chung” và Kết luận số 14-KL/TW, ngày 22/9/2021 Bộ Chính trị (khóa XIII) về chủ trương khuyến khích và bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo vì lợi ích chung. Đây là kết luận rất phù hợp trong bối cảnh hiện nay, đi đôi với khuyến khích, đồng thời phải có bảo vệ. 

    Quy định số 37 cũng bổ sung quy định một số hành vi mà đảng viên không được làm, như: Không được đe dọa, trù dập, trả thù người khiếu nại, tố cáo; không thực hiện các quy định của Đảng và pháp luật của Nhà nước về bảo vệ người tố cáo, phê bình, góp ý (Điều 6); không có hành vi chạy chức, chạy quyền, bao che, tiếp tay, can thiệp, tác động dưới mọi hình thức đến tổ chức, cá nhân để bản thân hoặc người khác được tiếp nhận, tuyển dụng, quy hoạch, luân chuyển, bổ nhiệm, đề cử, ứng cử, khen thưởng, phong tặng danh hiệu, đi học, đi nước ngoài, thực hiện chế độ, chính sách cán bộ trái quy định (Điều 12); thờ ơ, vô cảm với các hành vi sai trái trong xã hội (Điều 18).

    Thứ ba, trong Quy định số 37 đã thay đổi thứ tự một số điều so với Quy định số 47. Chẳng hạn như, Điều 1 quy định không được “Nói, viết, làm trái hoặc không thực hiện Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng, nghị quyết, chỉ thị, kết luận, quy định, quy chế, quyết định của Đảng; làm những việc mà pháp luật không cho phép”. Điều 2: “Không chấp hành các nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Đảng; tự ứng cử, nhận đề cử và đề cử các chức danh của tổ chức nhà nước, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội, các tổ chức quần chúng được Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ khi chưa được tổ chức đảng có thẩm quyền cho phép”; và Điều 3 là quy định mới. Ở đây có sự thay đổi thứ tự cho phù hợp, không theo thứ tự như Quy định số 47; đồng thời, được sắp xếp lại từ việc cấm những điều ảnh hưởng đến sinh mệnh của toàn Đảng, đất nước trước, sau đó đi vào những điều cụ thể. 

    Thứ tư, thay đổi về hình thức văn bản và lối diễn đạt, hình thức văn bản trong Quy định số 47, mục thứ nhất (I) về những điều đảng viên không được làm không ghi rõ các điều. Nhưng tại Quy định 37, Mục I: Những điều đảng viên không được làm, đã quy định rất rõ các điều từ Điều 1 đến Điều 19; đồng thời, biên tập lại một số điều cho chặt chẽ hơn. Như tại Điều 1 của Quy định số 47 ghi rõ đảng viên không được nói, làm trái hoặc không thực hiện Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng... còn trong Quy định số 37 không chỉ cấm đảng viên không được nói và làm trái, mà đảng viên không được viết trái. Như vậy, nhìn chung Quy định số 37 được xác định có tính khoa học, xây dựng theo nhóm hành vi với các điều khoản chặt chẽ, cụ thể hơn, rõ nội hàm, rõ hành vi, bảo đảm ngắn gọn, dễ nhớ, dễ thực hiện; đồng thời dễ kiểm tra, giám sát, xử lý kỷ luật khi đảng viên có dấu hiệu hoặc vi phạm.

2. Ý nghĩa lý luận của quy định số Quy định số 37-QĐ/TW trong tình hình hiện

 Một là, Quy định về những điều đảng viên không được làm là cơ sở, chuẩn mực cho đảng viên phấn đấu, rèn luyện, nâng cao ý thức, trách nhiệm, gương mẫu chấp hành đường lối, quan điểm, Điều lệ Đảng, pháp luật của Nhà nước. Là một hệ thống chế tài để ngăn chặn hành vi vi phạm trong Đảng. Từ đó, mỗi đảng viên tự nhận thức được bản thân có trách nhiệm nêu gương thực hiện nghiêm chỉnh Điều lệ Đảng, nghị quyết, chỉ thị của Đảng và có nghĩa vụ chấp hành tốt chính sách, pháp luật của Nhà nước. Nhiều quy định của pháp luật, công dân được phép làm, song nếu ảnh hưởng đến vai trò tiền phong gương mẫu của đảng viên thì theo Quy định số 37, đảng viên cũng không được phép làm.

Quy định về những điều đảng viên không được làm là một trong những căn cứ triển khai thực hiện tự phê bình và phê bình, làm cơ sở để đánh giá, phân loại chất lượng đảng viên hàng năm. Đồng thời, thực hiện nghiêm Quy định về những điều đảng viên không được làm sẽ từng bước góp phần kiềm chế, ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, tình trạng tham nhũng, “lợi ích nhóm”, “tư duy nhiệm kỳ”, tha hóa quyền lực trong một bộ phận đội ngũ cán bộ, đảng viên; tăng cường đoàn kết, thống nhất trong Đảng.

    Hai là, Quy định về những điều đảng viên không được làm là cơ sở để cấp ủy, tổ chức đảng, ủy ban kiểm tra, chi bộ kiểm tra, giám sát đảng viên thực hiện và xử lý vi phạm. Với một hệ thống 19 điều, từ những vấn đề chung nhất, cho đến những quy định cụ thể về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống... của đảng viên, Quy định về những điều đảng viên không được làm bao quát toàn diện các khía cạnh đảng viên cần phấn đấu, rèn luyện. Những nội dung về những điều đảng viên không được làm, nếu vi phạm đều có chế tài xử lý rất cụ thể, được thể chế hóa trong các văn bản khác của Đảng, như Quy định số 102-QĐ/TW, ngày 15/11/2017 của Bộ Chính trị về xử lý đảng viên vi phạm; Quy định số 07-QĐi/TW, ngày 28/8/2018 của Bộ Chính trị về xử lý kỷ luật tổ chức đảng vi phạm...

    Ba là, Việc tuyên truyền, phổ biến sâu rộng Quy định về những điều đảng viên không được làm trong toàn Đảng là cơ sở để nhân dân kiểm tra, giám sát các hoạt động của cán bộ, đảng viên; để đảng viên giám sát các đồng chí của mình, góp phần khắc phục tình trạng tố cáo sai sự thật, tố cáo nặc danh, khiếu kiện tập thể, hiện tượng cục bộ, bè phái, gây mất đoàn kết nội bộ. Việc giám sát của nhân dân, giám sát trong nội bộ đối với đảng viên, nhất là đảng viên có chức vụ góp phần xây dựng, chỉnh đốn Đảng ngày càng trong sạch. 

III. THỰC TRẠNG VIỆC TRIỂN KHAI THỰC HIỆN QUY ĐỊNH SỐ 37-QĐ/TW TRONG TÒA ÁN NHÂN DÂN HAI CẤP TỈNH BẮC KẠN

1. Những kết quả đạt được:

Ban Cán sự Đảng tăng cường phối hợp với Đảng ủy TAND tỉnh, cấp ủy các đơn vị TAND cấp huyện triển khai thực hiện các quy định của Đảng, trong đó có Quy định số 37-QĐ/TW đến cấp ủy đảng, đảng viên, công chức, người lao động trong TAND hai cấp, nhằm nâng cao nhận thức và ý thức trách nhiệm của cấp ủy, đảng viên đối với việc chấp hành những quy định của Đảng, gắn việc chấp hành những điều đảng viên không được làm với việc “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” theo Chỉ thị số 05-CT/TW của Bộ Chính trị và thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ; Quyết định số 1926-QĐ/TU ngày 13/12/2017 của Tỉnh ủy Bắc Kạn về nhận diện các biểu hiện suy thoái. Đồng thời, nhận thức về ý nghĩa thực tiễn của Quy định 37-QĐ/TW trong công tác đấu tranh, ngăn chặn, phát hiện, xử lý vi phạm của đảng viên.

Bên cạnh đó, cấp ủy, chính quyền tiếp tục chú trọng xây dựng đội ngũ cán bộ tư pháp trong sạch, vững mạnh đáp ứng yêu cầu tiến trình cải cách tư pháp; quán triệt việc thực hiện nghiêm Bộ Quy tắc đạo đức và ứng xử của Thẩm phán, Quyết định số 120/QĐ-TANDTC về xử lý trách nhiệm đối với người giữ chức danh tư pháp, triển khai các văn bản của Trung ương, của TAND tối cao và Tỉnh ủy về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực…Ban hành Kế hoạch số 19-KH/BCSĐ ngày 03/6/2022 của Ban Cán sự Đảng về việc thực hiện Thông báo số 12-TB/TWcủa Bộ Chính trị về tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phòng chống tham nhũng, tiêu cực.

Ban Cán sự Đảng, Lãnh đạo TAND tỉnh Bắc Kạn chỉ đạo thực hiện nghiêm Quy định số 37-QĐ/TW ngày 25/10/2021 của Ban Chấp hành Trung ương về những điều đảng viên không được làm trong Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Bắc Kạn

Nội dung Quy định 37-QĐ/TW rõ ràng, sát với thực tế cuộc sống, công tác hằng ngày của mỗi đảng viên nên thực sự là cơ sở để đảng viên tu dưỡng, rèn luyện; là nội dung để các cấp ủy có thẩm quyền quản lý, giám sát, giáo dục đảng viên nên đã phát huy tác dụng rất lớn trong công tác xây dựng Đảng, trong giáo dục và nâng cao chất lượng đảng viên, răn đe, ngăn ngừa sai phạm.

Các cấp ủy, cán bộ, đảng viên trong TAND hai cấp đã cơ bản nhận thức đầy đủ về ý nghĩa, tầm quan trọng và nội dung của Quy định 37-QĐ/TW những điều đảng viên không được làm. Đa số đảng viên đã thực hiện đúng nhiệm vụ của người đảng viên, có ý thức chấp hành và tự giác tu dưỡng, rèn luyện tốt. Nói, viết và làm đúng quy định pháp luật; thực hiện tốt việc cam kết tu dưỡng rèn luyện, giữ gìn phẩm chất đạo đức, lối sống; làm tốt công tác chuyên môn. Đối với các đồng chí lãnh đạo luôn gương mẫu, quan tâm chỉ đạo đơn vị hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao; tích cực học tập, nghiên cứu, trau dồi chuyên môn, nghiệp vụ và lý luận chính trị; thực hiện nói đi đôi với làm.

Trong công tác xét xử đã bảo đảm thực hiện đúng các quy định của pháp luật tố tụng, không để xảy ra oan sai, bỏ lọt tội phạm, khiếu kiện kéo dài.

Tăng cường công tác tiếp công dân, đối thoại trực tiếp với dân và xử lý những phản ánh, kiến nghị của dân, nhất là công tác tiếp công dân của người đứng đầu; kịp thời giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị của nhân dân đối với cán bộ hoặc công tác Tòa án.

Nội bộ các đơn vị trong TAND hai cấp đoàn kết, thống nhất trong nhận thức và hành động, không xảy ra những hiện tượng như tố cáo nạc danh, khiếu kiện tập thể, vi phạm kỷ luật phát ngôn, hiện tượng cục bộ, bè phái, gây mất đoàn kết nội bộ; Tình trạng né tránh, nể nang trong phê bình và tự phê bình cơ bản được khắc phục.

2. Những điểm còn tồn tại, hạn chế, nguyên nhân

Bên cạnh những kết quả đã đạt được, công tác triển khai, thực hiện Quy định 37-QĐ/TW trong TAND hai cấp vẫn còn một số tồn tại, hạn chế như sau:

- Một số cán bộ, công chức trong quá trình làm việc với người dân còn chưa có cách giải thích pháp luật một cách thấu tình, đạt lý. Còn có trường hợp cán bộ có hành vi vi phạm đạo đức công vụ.

Nguyên nhân: Một số ít cán bộ, đảng viên, công chức, người lao động trong TAND hai cấp chưa thực sự coi trọng công tác rèn luyện phẩm chất, đạo đức, lối sống của người công chức, đảng viên; chưa tích cực học tập, nghiên cứu, trau dồi chuyên môn, nghiệp vụ và lý luận chính trị.

IV. GIẢI PHÁP NÂNG CAO NHẬN THỨC VÀ THỰC TIỄN VIỆC TRIỂN KHAI THỰC HIỆN QUY ĐỊNH SỐ 37-QĐ/TW TRONG TÒA ÁN NHÂN DÂN HAI CẤP TỈNH BẮC KẠN HIỆN NAY

Xác định nội dung Quy định những điều đảng viên không được làm là nhằm thực hiện chủ trương “Xây đi đôi với chống”, để thực hiện tốt hơn Quy định về những điều đảng viên không được làm, cấp ủy, tổ chức đảng trong TAND hai cấp tỉnh Băc Kạn cần tiếp tục thực hiện những giải pháp như sau:

- Trước hết, đồng chí Bí thư các cấp ủy, tổ chức đảng tăng cường nhận thức về vai trò, vị trí, ý nghĩa, tầm quan trọng của Quy định trong các tổ chức đảng và đảng viên đối với việc xây dựng chuẩn mực, tư cách người cán bộ, đảng viên; quyết liệt, thường xuyên quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện Quy định trong thực tiễn.

- Các cấp ủy, tổ chức đảng tăng cường công tác kiểm điểm việc học tập và làm theo Bác, tổ chức sinh hoạt chuyên đề lồng ghép các nội dung về chủ trương, chính sách của Đảng; tăng cường công tác phê và tự phê trong kiểm điểm tập thể và cá nhân, giữ gìn sự đoàn kết nội bộ trong đảng.

- Cấp ủy, ủy ban kiểm tra các cấp phải bám sát cơ sở, nắm chắc tình hình chấp hành kỷ luật của cán bộ, đảng viên ở đơn vị; tăng cường công tác giám sát đảng viên, nhất là giám sát chuyên đề, thông qua hoạt động của đảng viên trong các tổ chức đảng mà phòng ngừa, cảnh báo sai phạm. 

- Cấp ủy, chính quyền tăng cường đào tạo về chuyên môn, lý luận chính trị nhằm nâng cao nhận thức, trình độ của cán bộ, đảng viên chấp hành tốt quy định của điều lệ Đảng, phòng ngừa sai phạm.

- Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục, làm cho mỗi cán bộ, đảng viên, quần chúng trong đơn vị nắm chắc và thực hiện nghiêm những nội dung trong Quy định số 37.

Nêu cao ý thức tự giác, vai trò tiền phong, gương mẫu của cán bộ, đảng viên trong việc thực hiện Quy định về những điều đảng viên không được làm cũng như các quy định, nghị quyết, chỉ thị của Đảng và Nhà nước.

  Có thể khẳng định, Quy định số 37 ra đời được ví như “chiếc gương” để mỗi tổ chức đảng, đảng viên “tự soi, tự sửa”, không để mình bị tha hóa, biến chất. Thực hiện tốt những điều đảng viên không được làm trong Quy định số 37-QĐ/TW của Ban Chấp hành Trung ương (khóa XIII) sẽ góp phần xây dựng Đảng ta thật sự trong sạch, vững mạnh, xứng đáng “là đạo đức, là văn minh” như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã căn dặn./.

Tác giả: Bế Thị Huyền Thương